Rodzaje medytacji – różne techniki i ich zastosowanie

Medytacja może służyć wielu celom. Jest stosowana w praktykach religijnych, duchowych, jodze, jednak obecnie najbardziej znana jest jako technika relaksacji. Istnieje wiele doniesień naukowych mówiących o dobroczynnym wpływie praktyki medytacji na zdrowie psychiczne i fizyczne człowieka. Dowiedz się, jakie techniki medytacji wyróżniamy i jak wybrać odpowiedni dla siebie rodzaj praktyki.

Czym jest medytacja?

Słowo „medytacja” pochodzi od łacińskiego wyrażenia „meditatio”, które oznacza rozważanie, zagłębianie się w myślach. Istnieje wiele technik medytacji, jednak łączy je jedno – skupienie się na obecności „tu i teraz”. Medytacja może być nazwana poniekąd sztuką odpuszczania. Służy oczyszczeniu umysłu, wyciszeniu, pozbyciu się natłoku myśli, a wraz z tym – codziennych napięć i stresów. Pomaga także w uzyskaniu lepszego wglądu w swoje emocje i odczucia, uświadomieniu sobie mechanizmów rządzących naszym ciałem i psychiką, a tym samym – osiągnięcia lepszej kontroli nad swoimi reakcjami i uczuciami.

Na czym polega praktyka medytacji?

Przebieg medytacji zależy w dużej mierze od techniki, jaką stosujemy. Wyciszająca medytacja powinna przebiegać w spokojnym miejscu, gdzie łatwo nam skupić się na swoim wnętrzu. W wielu technikach pozycja ciała w trakcie medytacji nie ma większego znaczenia – ważne, by była to pozycja wygodna. Sugeruje się takie siady, jak pozycja lotosu i zbliżone do niego, siad skrzyżny lub przysiad na piętach, możliwe jest również siedzenie na krześle czy medytacja w pozycji leżącej. Zależnie od techniki, oczy w trakcie medytacji mogą być zamknięte lub otwarte, jak w przypadku praktyki uważności. Metoda ta może być stosowana także w ruchu, w trakcie spaceru czy wykonywania codziennych czynności. W trakcie medytacji ważnym elementem są techniki oddechowe i skupienie się na oddychaniu.

Jakie są cele medytacji?

Celem współcześnie stosowanej medytacji jest przede wszystkim polepszenie samopoczucia psychicznego oraz fizycznego. Udowodniony jest pozytywny wpływ medytacji w przypadku stanów takich, jak depresja czy zaburzenia lękowe, a także w leczeniu chorób somatycznych, jak np. nadciśnienie, migrena, bezsenność czy zespoły bólowe. Praktyka medytacji ma działanie uspokajające i relaksujące – to właśnie z tego względu warto wprowadzić ją do swojej codzienności. Inne cele medytacji mają podłoże religijne, duchowe czy filozoficzne. Szczególnie często praktyki medytacji spotykane są w religiach i duchowości Wschodu. Celem medytacji w tym rozumieniu może być komunikacja czy zespolenie się z bóstwami, uzyskanie wyższego stanu świadomości, osiągnięcie oświecenia, powrót do poprzednich wcieleń czy uzyskanie całkowitej kontroli nad swoim ciałem i umysłem.

Techniki medytacji

Każdy rodzaj medytacji to praca z umysłem, w której próbujemy uchwycić jakiś aspekt otoczenia, własnego ciała czy umysłu, skupiając się na nim. Odłączenie się od natłoku myśli i zmartwień może być wyzwaniem, szczególnie dla początkujących praktyków. Istnieją techniki, które w trakcie medytacji pomagają naszemu umysłowi pozostać na właściwych torach. Poniżej opisano niektóre z nich.

Medytacja transcendentalna

Ten rodzaj medytacji opiera się na powtarzaniu określonych mantr. Najbardziej znaną jest sylaba Om, o której słyszał chyba każdy z nas. Medytacja transcendentalna pomaga w skupieniu się i relaksacji, a także w osiągnięciu głębszych poziomów świadomości i wykorzystaniu ukrytych pokładów kreatywności. Ten rodzaj medytacji znacząco wpływa na ciało człowieka, obniżając ciśnienie krwi, tętno i poziom kortyzolu, a nawet zmieniając wzorce fal mózgowych.

Medytacja uważności

Ta technika medytacji wykorzystuje skupienie się na obecnej chwili i uważną jej obserwację. Obserwacji tej podlegają zarówno doświadczenia z wnętrza naszego ciała, takie jak oddech czy ból, jak i bodźce zewnętrzne – od odczuwania wiatru na skórze czy trawy pod stopami, aż po świadomość otoczenia, zarówno tego najbliższego, jak i świata widocznego na horyzoncie. Napływające do nas myśli i uczucia podlegają obserwacji, akceptacji i odpuszczeniu. Medytacja oparta na uważności, często nazywana także terminem mindfulness, wywodzi się z buddyzmu. Pokrewna do niej jest medytacja zen. Jej efektem jest wyciszenie natrętnych myśli, zmartwień i niepokoju, a w dłuższej perspektywie – redukcja stresu i lęku, polepszenie nastroju, a nawet zapobieganie chorobom somatycznym, takim jak choroby serca, schorzenia układu oddechowego czy cukrzyca. Praktyka medytacji uważności może także pomóc w redukcji bólu.

Medytacja w ruchu

Ten rodzaj medytacji łączy pracę umysłu z ruchem ciała. Opiera się on na filozofii harmonii ciała i umysłu. Przykładem tego typu medytacji jest Tai Chi czy określone asany (pozycje ciała) w jodze. Ten rodzaj medytacji sprawdzi się u osób, które nie chcą lub nie potrafią spędzić długiego czasu w jednym miejscu, preferując aktywniejszy rodzaj praktyki. W ruchu można przeprowadzać także medytację uważności, która znakomicie sprawdza się np. w trakcie spaceru na łonie natury.

Medytacja oparta na koncentracji

Ta technika medytacji wykorzystuje zjawisko koncentracji na jednym obiekcie lub konkretnym zjawisku. Może to być fizyczny obiekt, jak np. świeca, jak i najczęściej stosowane skupienie się na oddechu i innych doznaniach ciała. Przykładem takich technik jest Vipassana, Dhjana, Anapana i Pranajama. Możliwa jest również medytacja z koncentracją na spokojnej muzyce, dźwiękach gongów, tworzeniu mandali. Odmianą tego typu medytacji może być również modlitwa, wszelkiego rodzaju wizualizacje, a także autohipnoza czy afirmacje. Często stosuje się też technikę skanowania ciała, w której skupiamy się po kolei na każdym elemencie naszego ciała i bodźcach do nich dopływających.

Jak rodzaj medytacji wybrać?

Rodzaj medytacji, na jaką się zdecydujesz, zależy w dużej mierze od Twoich celów, a także doświadczenia z tego typu praktykami. Medytacje zwrócone do wewnątrz mają na celu raczej zgłębienie swojej osobowości, swoich reakcji i uczuć oraz dokonywanie w nich zmian, a także wyciszenie i relaksację. Medytacje skupiające uwagę na świecie zewnętrznym mają za zadanie natomiast zwiększyć naszą czujność i koncentrację na otoczeniu, jednocześnie powodując odpuszczenie wszelkich myśli o przeszłości i zmartwień, zwiększając spontaniczność i skupienie na obecnej chwili. W pierwszej kolejności należy zastanowić się, jak wiele czasu i wysiłku jesteśmy w stanie przeznaczyć na praktykę medytacji, jakie mamy warunki na takie działanie i jakie cele nam przyświecają. Niezależnie od obranej techniki możemy mieć jednak pewność, że poświęcenie się medytacji i wplecenie jej w codzienną praktykę przyniesie pozytywne skutki dla naszej psychiki oraz ciała.